Leidinggeven in crisistijd, wat houdt dat in?
Hoe nu verder? De coronacrisis houdt aan, maar de acute fase lijken we enigszins achter ons te hebben gelaten. De adrenaline rush, waar veel mensen op leken te werken, neemt ook langzaam af. Ook de fase waarin alles nog nieuw was en er een grote saamhorigheid bestond tegen onze grote gezamenlijke vijand lijkt wat af te zwakken. Momenteel breekt een nieuwe fase aan. Een fase waarin er nog veel onduidelijkheden en onzekerheden zijn, maar tevens een fase waarvan niemand weet hoe lang deze gaat duren. Wat doet dit eigenlijk met ons, met ons werk en onze motivatie? Maar ook, wat doet dit met de gezondheidszorg? Met de medewerkers en met de leidinggevenden? Een interessant vraagstuk waar we in dit artikel verder op ingaan.
Een rondvraag onder leidinggevenden in ziekenhuizen leert ons dat de afgelopen tijd ontzettend veel is gevraagd van de flexibiliteit van medewerkers. Dit komt mede doordat de werkzaamheden van veel medewerkers erg zijn veranderd. Niet alleen de werkzaamheden, maar ook de omgeving en misschien nog belangrijker met wie ze samenwerken is niet meer hetzelfde als voor de coronatijd. De zorgmedewerkers werken op andere afdelingen, in andere teams of zelfs op andere locaties. Desondanks lijkt het erop dat weinig mensen hierover geklaagd hebben. Voor de meeste mensen was immers de noodzaak tot het nemen van ingrijpende maatregelen door de leidinggevenden duidelijk en werden de veranderingen zonder al te veel tegengas geaccepteerd.
Echter, wat nu steeds duidelijker naar voren komt is dat mensen meer behoefte hebben aan duidelijkheid. Bij zorgmedewerkers spelen dan ook veel verschillende vragen. Hoe lang gaat deze situatie nog duren? Hoe gaan mijn werkzaamheden eruit zien? Kan ik nog wel op vakantie dit jaar? Wat gaat er gebeuren met mijn functie en ga ik nog wel samenwerken met bepaalde collega’s? De zorgen die de zorgmedewerkers hebben en de gevoelens die men daarbij ervaart zijn heel normaal en menselijk. Daarnaast speelt nog mee dat de reguliere zorg ook langzaam weer wordt opgestart. Daarmee lijkt een afname in werkdruk niet in het vooruitzicht te liggen, maar juist toe te nemen. Dit kan invloed hebben op de tevredenheid van medewerkers en eventueel zorgen voor een afname van productiviteit.
Het zit bijna in de aard van leidinggevenden om onzekerheden en onduidelijkheden bij hun medewerkers weg te willen nemen. Niet heel verassend dat in deze onzekere tijden dit voor hen ook moeilijke situaties oplevert. Daar waar in eerste instantie leidinggevenden met hun management skills (plannen, coördineren, regelen) alle veranderingen in goede banen wisten te leiden, lopen ze nu tegen een ander probleem aan: de vraag om duidelijkheid vanuit het personeel en hun eigen ontoereikende kennis daarover. Op dit moment komt het veel meer neer op leiderschapskwaliteiten; hoe zorg je dat je medewerkers tevreden blijven? En hoe zorg je dat je hun zorgen en vragen kan wegnemen? Dit is natuurlijk niet gemakkelijk aangezien niemand in de toekomst kan kijken. Vanuit het oogpunt van leidinggeven zijn er zeker een aantal dingen waar je wel aandacht voor kunt hebben en die kunnen helpen om deze situatie te vergemakkelijken. Hierbij een aantal tips voor de leidinggevenden:
- Wees open en eerlijk. Vertel wat je wel en niet weet en ook wat je wel en niet kan delen. Probeer heldere instructies te geven en geef zelf het goede voorbeeld. Maar laat ook zien wat je zelf moeilijk vindt en hoe je je daarbij voelt. Probeer benaderbaar te zijn en communiceer veel.
- Help je team door uit te leggen wat jouw eigen cirkel van invloed is, maar leer ze ook wat die van hen is. Piekeren over zaken waar je geen invloed op hebt kost onnodige energie en levert niets op. Moedig ze aan om na te denken over zaken die ze wél kunnen beïnvloeden.
- Heb begrip voor medewerkers en hun (thuis)situaties, stel je empathisch op. Leef mee en probeer, daar waar kan, je best te doen om dingen voor ze regelen.
- Daag je team uit om na te denken over mogelijke toekomstige scenario’s en wat ze hierin zelf zouden willen betekenen. Een onbekende toekomst versterkt het gevoel van geen controle te hebben. Door er juist wel over na te denken wordt deze minder ‘eng’.
- Zorg ook goed voor jezelf en vraag om hulp wanneer je het even niet meer weet. Veel leidinggevenden voelen een natuurlijke drang om sterk te blijven voor het team. Ze zetten het team voorop en vergeten nog wel eens om aan hun eigen behoefte te denken.
Ten slotte is het inmiddels duidelijk geworden dat deze periode nog een lange tijd zal voortduren. We zullen er uiteindelijk met z’n allen voor moeten zorgen dat deze periode dragelijk zal zijn en blijven voor iedereen die werkzaam is binnen zorgorganisaties. Wij willen naast alle respect voor de hardwerkende zorgmedewerkers, ook zeker een hele grote pluim geven aan alle leidinggevenden in de zorg! Jullie doen fantastisch werk!